Banu Şen Yaşam Güzeldir bsen@milliyet.com.tr
Karagöz’ün seçmenliği
24.10. 2008 Milliyet Ege
Karagöz ve Hacivat... Bu iki karakterin gerçekten yaşayıp yaşamadığı, yaşadıysa nerede nasıl yaşadığı kesin olarak bilinmiyor. Rivayete göre Hacivat ve Karagöz, Orhan Gazi devrinde Bursa’da yaşamış, cami yapımında çalışan iki işçidir. Kendileri çalışmadıkları gibi diğer işçilerin de çalışmasını engellemektedirler. Orhan Gazi’nin, “Vaktinde bitmezse kelleni alırım” dediği caminin mimarı, Karagöz ve Hacivat’ı şikayet eder. Bunun üzerine bu ikili başları kesilerek idam edilir. Karagöz ve Hacivat’ı çok seven ve ölümlerine çok üzülen Şeyh Küşteri, ölümlerinin ardından kuklalarını yaparak perde arkasından oynatmaya başlar. Bu sayede Hacivat ve Karagöz tanınır.
Hacivat karakteri düzeni temsil eder. Nabza göre şerbet verir. Kişisel çıkarlarını her zaman ön planda tutar. Az buçuk okumuşluğundan dolayı yabancı sözcüklerle konuşmayı sever. Perdeye gelen hemen herkesi tanır, onların işlerine aracılık eder. Alın teriyle çalışıp kazanmaktan çok, Karagöz’ü çalıştırarak onun sırtından geçinmeye bakar...Gelelim günümüze... Malum, oyun karakterleri ki gölge oyununda da, ortaoyunda da, köy seyirlik oyunda da hatta sahnede gördüğümüz her oyunda aynıdır. Hayatın içinden çıkar. Gördüğümüz en fantastik, en absürd, en komik hatta trajik karakterin gerçekle bağlantısı mutlaka vardır.
Son günlerde siyaset sahnesi de iyiden iyiye hareketlenmeye başlayınca, ister istemez insanın aklından bin türlü şey geçiyor. Ve ben de kendimi tutamayıp bunları bir tiyatro seyircisi gibi izlemeye dalıyorum. Kimi iyi yazılmış ve iyi de oynanıyor. Ama kimi de o kadar acemice ki! Güler misin, ağlar mısın dedirtiyor.
10. yılını kutluyor
10. yıllarını kutlayan Makine Mühendisleri Odası Tiyatro Topluluğu Kentin Oyuncuları da tam döneme uygun bir oyunu repertuvarlarına ekledi. Son 5 yıldır “sokakta tiyatro” yapan grup bu kez cesur bir denemeyle geleneksel gölge oyumunuz Karagöz ve Hacivat’ı sahneye taşıdı. Oyunun adı “Karagöz’ün Seçmenliği”... Oyunu, kurulduğu günden beri grupta yer alan Hakan Bintepe kaleme almış. Kentin Oyuncuları, yeni oyunlarını hem sokakta hem kapalı sahnede oynayacak şekilde sahneliyor. Dekordan kostüm ve aksesuvarlara kadar her şey Kentin Oyuncuları’nın üretimi.
Grup bugünlerde İzmir’de oyunlarının sahneleme programını yapmaya çalışıyor. “Karagöz’ün Seçmenliği”nin söyleyeceği çok şey var. Özellikle yerel yönetimlerin oyunun daha çok İzmirliyle buluşmasını sağlaması tam isabet olacak diye düşünüyorum. Zira oyunun yönetmeni Günay Toprak, “Biz Karagöz ve Hacivat’ı, hayal perdesinde tasvir ettikleri dünyayı, folklorik bir gösteriden ziyade günümüzdeki karşılıklarını bularak hayal perdesi ve sahne üzerinde bir araya getirmeye çalıştık. Karagöz ve Hacivat’ı günümüz Türkiye’sinin sosyo-ekonomik koşullarında tekrar yaşatmak, onlara sınırsız bir özgürlük veren hayal perdesinden sahneye indirmek olcukça zorlu bir çalışmayı gerektirdi...Sanatın gerçek işlevi de tüketim toplumuna uygun modeller yaratmak yerine, nasıl bir tezgaha kimler tarafından getiriliyoruzun ekonomi-politiğini yapmaktır. Karagöz ve Hacivat’ın dünyası da bize bunu yapmak için iyi bir olanak sunuyor” diyor.
Son söz ise oyunu yazana ait. Onu da Hakan Bintepe söylüyor: “Karagöz’ün Seçmenliği’ni, Karagöz’ü yazmanın yanlışlığını bile bile kaleme aldım. Karagöz’ü yazmanın, onu bir sınıra hapsetmek demek olduğunu bilmez değiliz. Ama öte yandan da yaşamakta olduğumuz bu tuhaf istibdat döneminde anlaşılmaz bir muhalefet boşluğu yaşandığını da görmekteyiz. Özellikle ‘tiyatro mizahı’, muhalif ve politik yanını kaybetmiş durumdadır. ‘Karagöz’ün Seçmenliği’, Karagöz çenesini tutabilsin diye kaleme alındı. Bıraksak kim bilir ne potlar kıracaktı.”
