İZMİR KENTİN OYUNCULARI

31.12.2008

‘Kent kültürü oluşturulmasında Kentin Oyuncuları’nın katkısı büyük’

Konak Belediye Başkanı Muzaffer Tunçağ ile "Kentin Oyuncuları 10 Yaşında" Dergisi için Bahar Öztop'un yaptığı röportaj

Konak Belediyesi, kent kültürünün ve dokusunun oluşturulması için İzmir’de sosyal projelere büyük katkı koyan önemli yerel yönetimlerden bir tanesi…Kentin oyuncularının ‘sokakta tiyatro’ projesini bizzat yakından takip ederek, şehrin çeşitli yerlerindeki oyunlarımızı izlemeye gelen Konak Belediye Başkanı Muzaffer Tunçağ ile ‘Şehrin merkezinde ne varsa, tepelerinde de olacak’ anlayışını ve Kentin Oyuncuları’nın bu anlayışın oluşmasındaki rolünü sorduk:

Kentin Oyuncuları: Bu proje kapsamında ne gibi faaliyetler yürütüyorsunuz?

Muzaffer Tunçağ: Birincisi özellikle gençlerden başlayan ve bayanlarla süren kenti tanıma, kentle tanıştırma gezilerimiz oluyor. Bundan iyi tepki aldığımızı düşünüyorum. Çünkü otuz, otuz beş yıldır İzmir'de olup deniz kenarına gelmemiş bayanlarla tanıştık. Bunun yanı sıra yaptığımız sanat etkinliklerini de sadece Eşrefpaşa, Güzelyalı ve Alsancak Kültür Merkezleri'nde değil; Konak'ın çevre noktalarında, mahallelerinde de sürdürme çabası içindeyiz. Bunun için biz semt günleri, semt konserleri, semt buluşmaları adı altında özellikle yaz boyunca etkinlikler düzenliyoruz.Ayrıca Türkçe ve Öykü günleri ve Uluslararası Şiir Günleri gibi etkinlikleri gibi etkinliklerimizi de mutlaka kentin çeperlerinde bulunan, kenar sırtlarında bulunan okullara, insanlara ulaştırmak için elimizden gelen çabayı gösteriyoruz.Oralarda kitap dağıtıyoruz. Toplantılar yapıyoruz. Sanatçılarımızı o okullara götürüp öğrencilerimizle de tanışmasını sağlıyoruz.

Kentin Oyuncuları: Mehmet Ulusoy Sokakta Tiyatro Şenliği de halkla buluşmada önemli bir rol oynuyor öyle değil mi?

Muzaffer Tunçağ: Bu çerçevede Sokak Tiyatrosu çalışmaları da ciddi bir yer tutuyor. Bu yıl ikincisini düzenlediğimiz Mehmet Ulusoy Sokak Tiyatrosu etkinlikleri özellikle tiyatro ile tanışmamış, tiyatroyu daha çok bir gelişi güzel olarak tanıyan kitlelere tanıştırmak istiyoruz. Bu işin ciddi bir iş olduğunu, bu işin bir düşünsel ve sanatsal nitelikler içerdiğini gösterdiğimizi zannediyorum. Bunda da geniş amatör topluluklardan bu noktada faaliyet gösteren o yörenin gençlerinden yararlanmayı bir ilke olarak kendimize yön tuttuk.

YUNAN TRAGEDYALARI ORTAMI GİBİ…

Kentin Oyuncuları: Bu kapsamda Kentin Oyuncuları'nı da siz yakından takip ediyorsunuz. Bizim çalışmalarımızı nasıl değerlendiriyorsunuz?

M.T.-Tabii, Kentin Oyuncuları şunu yakaladı. Tiyatronun görsel bir nitelik içermesinin gereğini ve sokakta daha çok kurgulanan bir nitelik kazanmasını saptadılar ve bunu uyguluyorlar. Ben Barış oyununu seyrettikten sonra da bunu söylemiştim. Belki Antik Yunan’da da bu iş böyleydi. Çocuklar, koyunlar, gürültü patırtı yani o bizim klasik olarak değerlendirdiğimiz Yunan tragedyaları ve komedileri herhalde o onbinlerce kişilik amfilerde böyle oynanıyordu. Bir yandan gürültüler, giren çıkanlar oluyordu, çocuklar bağrışıyordu; belki insanlar sevişiyordu bir yerlerde. Bu işin doğal niteliği... Bu şimdi bizim tabii bir sahneyle sınırlandırdığımız alanlara girdiğimizde yadırgadığımız bir kargaşa… O kargaşa, sokakta oynadığımız oyunlarda kendini gerçeklik şeklinde ortaya koyuyor. Bazen oyunculara rahatsızlık veriyor ya da oyunun niteliğini etkiliyor belki, ama işin doğası böyle. O yüzden oyunları da seçerken belki daha az metne dayalı, daha böyle harekete dayalı görselliği olan metinler seçmekte yahut ona göre kurgulama yapmakta yarar var.

MEVZİLERİ TERKETMEMELİYİZ

Kentin Oyuncuları: Konak Belediyesi'nin uyguladığı projeler de sanatın kitleselleşmesine büyük katkı sağlıyor…Bu noktada bir ortaklığımız var. Sizin bu projelerden aldığınız geri dönüşümü değerlendirebilir misiniz?

Muzaffer Tunçağ: Ben, tabii kitleselleşmenin hemen olacağını da düşünmüyorum… Birileri bu oyunları görüp, o filmleri seyredip yahut kitap okuma toplantılarına katılıp birdenbire sanatçı olacak ya da sanata eğilim duyacak diye düşünmüyorum. Bu, uzun erimde bir durum... Belki beş yıl ya da on yıl sonra "ya benim oraya bir tiyatro gelmişti işte şöyleydi vesaireydi" deyip o paralelde ileride kendide bu alanda çalışma yapacak yapabilir. Özellikle Anadolu'dan çıkan sanatçı insanların, sanat değerlerinin yaşamlarına, yaşam öykülerine baktığımız zaman oraya gelen bir tiyatro topluluğunun bile yahut bir ozanın nasıl o kişiyi etkilediğini görüyoruz. Ben, biraz da böyle olacağını düşünüyorum. Aynı şekilde, kent dönüşümü de öyle bir şey. Kent kimliğini kazanmak öyle kolay bir iş değil…Beklentilerimize hemen cevap alamayız belki ama; ısrarlı olmalıyız yani mevzileri terk etmemeliyiz.

Kentin Oyuncuları: Tiyatro topluluğumuz, Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin yaşam verdiği bir çalışma. Meslek örgütü olarak böyle bir çalışmayı gerçekleştiren Oda’yı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Muzaffer Tunçağ: Bana göre burada Makina Mühendisleri Odası yönetimi de uzun yıllardan beri konuyu böyle kavradığı için sadece kendi teknik dalında değil; daha sinema gösterimlerinden sokakta tiyatroya, diğer konferanslara söyleşilere kadar geniş bir yelpaze içinde çalışıyor. Bu da bizim için, gelecek için bir umut. Demin söylediğim mevzileri tek etmeme de işte böyle bir şey yani… Meselenin özeti bu ve o yüzden de tabii Makina Mühendisleri Odası Yönetimi'nde bütün bu konuda emek veren arkadaşlarımızı kutluyorum ve kendilerine teşekkür ediyorum.

"YENİ" BİR TİYATRO

MMO İzmir Şubesi Tiyatro Topluluğu'nun adına Kentin Oyuncuları adını eklemeye karar verdiğimizde, Barış'ın provaları hayli ilerlemişti ve biz artık ne yapmak istediğimizi net olarak belirlemiştik. İstediğimiz son derece basit, bir o kadar da karmaşıktı. Biz yeni bir tiyatro projesini hayata geçirecektik...

Tiyatro, artık seyircisini kaybetmişti. Bir avuç romantikten başka, artık kimse tiyatro izlemiyordu. Profesyonel tiyatrolar; bunu salon yokluğuna, devlet desteğinin olmayışına (ya da az oluşuna), eğitim yetersizliğine; amatör tiyatrolar ise amatör tiyatroların görmezden gelinmesine, profesyonel tiyatronun eskimişliğine bağlıyordu. Profesyonel tiyatrolar daha popülist oyunlara yönelirken, amatör tiyatrolar Brecht başta olmak üzere devrimci tiyatro adamlarının oyunlarını tutturdukları groteskimsi-ucube oyunculuklarla, Brechtyen olduğunu iddia ettikleri tuhaf rejilerle sahnelemeyi tercih ediyorlardı. Ancak seyirci bütün bu çabalara(!) rağmen tiyatrodan uzaklaşmaya devam ediyordu. Üniversite şenliklerindeki bedava oyunlar bile boş salonlara oynanıyordu. Bu noktada, tiyatronun can çekiştiğini söylemek gerekiyordu. Birkaç on yıl önce operanın kıvrana kıvrana ölmesi gibi tiyatro da ölüyordu…

Kentin Oyuncuları, tiyatronun temel sorununun "kitleselleşmek" olduğunu ortaya koymaktadır. Başta Devlet Tiyatroları olmak üzere ‘Akademik Tiyatro’daki yaygınlaşan "Önemli İş Tiyatro" anlayışı ile de bu anlayışa karşıt gibi duran amatör tiyatrolardaki yaygın "Kitlelere Öncülük Eden Tiyatro" anlayışı ile de aşılamayacak bir sorundur bu. Her ikisi de aslında temelde tiyatroyu, olduğundan daha değerli, hatta kutsal, olmazsa olmaz gören bu anlayışlar sadece seyircinin tiyatrodan biraz daha uzaklaşmasından başka bir işe yaramamıştır.

Kentin Oyuncuları, tiyatronun kitleselleşmesi adına sokaktadır. Bir manifestosu yoktur ve hiçbir zaman da olmayacaktır. Çünkü kendisini ne toplumun öncüsü olarak görmekte ne de toplumdan üstün saymaktadır. Ne Brecht'i, ne Stanislavski'yi, ne Mayerhold'u, ne Piskator'u ne de diğer kuramcıları tek ve kesin doğru saymakta ne de içlerinden birini ya da birkaçını tümüyle reddetmektedir.

Tüm kavramların eksik ya da başarılı yanlarını tiyatronun kitleselleşmesine etkileri ve katkıları oranında değerlendirmektedir. Bu anlamda, günümüz ‘talk show’larından da Shakespeare'den de öğrenecekleri çok şey olduğunu düşünmektedirler.Artık yeni bir seyir biçimi insanların hayatına girmiş, baş köşeye koyulmuştur.

Sinema ve televizyon, yeni bir seyir biçimi yaratmıştır. Bu seyir biçiminin karşısına yeni bir seyir biçimi koyamadığı sürece tiyatro sanat müzesindeki yerine doğru yolculuğunu sürdürecektir ve bir süre sonra da yok olacaktır. Kentin Oyuncuları, bu yeni seyir biçiminin sokakta yakalanabileceğini düşünmektedir

Kentin parklarını, sokaklarını, alanlarını, pazar yerlerini; yani kentin buluşma noktalarını oyun alanı olarak seçmiştir. Kurulması saatler süren dekor / sahneleri seçme nedeni de budur. Kentin Oyuncuları, tiyatro edebiyatının önemli eserlerini izleyiciye uzak durmayan, yalın, samimi bir oyunculuk anlayışıyla sergileme yolunu seçerken de aslında bu yeni seyir biçimini yaratma konusunda bir deneme yapmaktadır sadece.
Kentin Oyuncuları, devrimci bir tiyatroyu öneriyor. Aslına rücu ederken, tüm zamanları yeniden tanımlayan bir anlayışı öneriyor. Tüm açılımların ortak paydası olarak kitleselleşmeyi alan bir anlayış bu.

Reddimiz, kazanımlara değil, "Kutsal Tiyatro" 'ya yöneliktir.